Translatio, imitatio, aemulatio

Het geloof is stom. Dat is gewoon zo. Het was dus niet vanwege de inhoud dat ik pisnijdig werd toen ik een paar maanden geleden een column van Youp las in de NRC. ‘Ga op je matje, kniel in je kerkbank, vast tot je neervalt, zing je hees, loop in de idiootste gewaden, maar zeg niet dat ik dat ook moet doen’, schreef hij. Neerbuigendheid richting het geloof is goed.
Ik moedig het aan. Bidden doe je achter je voordeur en laat mij erbuiten. (En gratis tip: stop ermee). Nee, meneer Van ’t Hek pleegde plagiaat. Nog wel op de verborgen manier. Zelfde idee, zelfde opzet, klein beetje aanpassen, dan valt het hopelijk niet op. Hij leek godverdomme wel een leerling van mij. Lees, vergelijk en huiver: een coupletje uit een van de mooiste liedjes die de laatste decennia gemaakt zijn. Schrijver/zanger: wijlen Maarten van Roozendaal.

Leg een steen onder je kussen
Brand voor mijn part een kaars
Slacht een lam
Maar red mij niet
Zet een rare muts op
Duw briefjes in een muur
Voorspel de toekomst
Maar red mij niet

Duidelijk toch? Driftig zocht ik op Twitter naar verontwaardigden als ik. Het digitale volkstribunaal zal het toch wel hebben opgepikt? Niet dus. Hij kwam ermee weg. Youp van ’t Hek gebruikt teksten van anderen zonder het te melden. Schaamteloos. Of kon ik de plagiaat ook van de andere kant bekijken. (Omdenken, zoals dat tegenwoordig heet, alsof het wat nieuws betreft). Kon ik het niet zien als stil eerbetoon aan een groot liedjesschrijver? Was het een subtiele intertekstuele verwijzing die gewaardeerd kon worden?

Waarom niet? Het was geen goede column, een zoveelste en jammerlijk mislukte poging de islam, een al dan niet aanwezig eigen geloof, moslimextremisten en cartoonisten in één column to end all other columns te vangen. Die column kon wel een redelijke passage gebruiken. Wekelijks scherp en intelligent schrijven is moeilijk, zeker of, voor de liefhebbers, zelfs voor Youp.

Twitter is een broeinest van plagiaat. Wie wat precies bedacht heeft, blijft onduidelijk. Hoe schijnheilig is het dan dat ene Silvana Hagge een woedende menigte over zich heen kreeg op uitgerekend dit medium. Mevrouw Hagge, wier motto ‘spreken is zilver en schrijven is goud’ is, bleek in een Drents regionaal blaadje een column van een ander 1-op-1 gecopypastet te hebben. Ze hoopte dat deze diefstal onopgemerkt bleef. Helaas. Youp blufte zich er doorheen maar voor Hagge stroomde onder de hashtag #silvanagate het Twitterdorpsplein vol alwaar de schandpaal weer eens tevoorschijn was getoverd. En toen even later bleek dat dit niet haar eerste gevalletje buurtje-leen was, was haar lot bezegeld. Een wankel excuus, een site op zwart en ongetwijfeld het einde van haar carrière als bezoldigd stukjesschrijver. Voor het regionale krantje vast geen probleem. Nederland schijnt een miljoen vrijetijdschrijvers te tellen dus de een z’n dood, enzovoort. Voor mevrouw Hagge een drama. En dat had anders gekund.

Originaliteit is zeldzaam. Mijn eigen gedachten, ideeën en stukjes zijn vast niet origineel maar slechts signs of the times. Mijn jaloezie, als een of andere bekende opiniemaker er met mijn ideeën vandoor lijkt te zijn gegaan, heeft dan ook plaatsgemaakt voor een kleine boost in zelfwaardering. De renaissance van de gemeenschapskunst uit de middeleeuwen moet ruim baan krijgen. Het is toch prachtig dat mensen geïnspireerd worden door een stukje? Gebruik het, verander het, verbeter het. Wat maakt het uit wie wat heeft bedacht? Mevrouw Hagge had haar column als volgt moeten beginnen: ‘Beste lezers, deze week is het me niet gelukt om u een mooie eigen overweging voor te schotelen. Laatst heb ik wel een prachtig stukje gelezen waarvan ik vermoed dat u het niet kent. Het verwoordt prachtig mijn gevoel en deel het dan ook graag met u.’ Een nieuw publiek voor oude stukjes. Maar dat deed ze niet. We hebben ons namelijk laten wijsmaken dat het logisch is dat de eerste bedenker ook de eigenaar moet zijn. Producten, kunst, zaden, kleuren, ideeën, alles wordt beschermd. Als het niet door een leger advocaten is, is het wel door Buma/Stemra of door het auteursrecht. En als dat niet helpt, is er altijd nog Twitter. En dat is fout. Het beschermen van alleenrecht leidt tot stilstand. Dus plagieer, hergebruik, download, kopieer, veredel, overtreed auteursrecht waar je maar kan. Originaliteit zal juist een boost krijgen als op dat gebied alles kan en mag. Translatio, imitatio, aemulatio.

Enkele tientallen zullen dit stukje lezen, meer niet. Bij lange na niet de tienduizenden die genieten van Remco, Peter, Sylvia, Sheila, Roos, Bert of Arnon. Maar ooit zal een van hen dit ook schrijven. Dan ben ik gewoon blij dat mijn idee zo'n publiek heeft gekregen. Misschien doet Youp het zelf wel. Vast in mooiere woorden, in pakkender zinnen. Dit is immers wel een wat saaiig stukje. Maar ter zelfverdediging, er staat ook niet veel meer dan ‘beter goed gejat dan slecht verzonnen.’