zaterdag 29 november 2014

De schandpaal

Columniste Sylvia Witteman heeft voor haar wekelijkse stukje in Sir Edmund een tweet van mij gebruikt uit een ‘fittie’ die ik enkele dagen geleden met haar had op Twitter. Mijn tweet was een reactie op een retweet door haar waarin een foto stond van een huiswerkopdracht voor een groep 8 ergens in Nederland. Een buurvrouw van een leerling had die op Twitter gezet. In deze taalopdracht stond een aantal fouten,
waarvan één d/t-fout, verder voornamelijk interpunctiefouten en ‘groter als hem’-fouten.  De opdracht was niet om deze fouten eruit te halen maar om de persoonlijke voornaamwoorden te vinden. Een blunderende juf of meester dus. Dat Witteman deze tweet plaatste, vond ik onfatsoenlijk en dat heb ik haar laten weten. Conclusie van Witteman: als zelfs docenten deze fouten goedpraten is het wel bewezen; de taal verloedert met als mogelijk gevolg dat we elkaar uit onmacht de hersens gaan inslaan.

In haar column beweert Witteman dat zij, toen ze 12 was, foutloos kon schrijven. En dat gold voor iedereen in haar klas, want anders bleef je zitten, omdat goed schrijven ‘een matig begaafde aap’ nog aan te leren zou zijn. Ik voel medelijden voor die ene dyslectische slimmerik die ongetwijfeld ook in haar klas heeft gezeten om nog maar te zwijgen over de dyslectische ietsminderslimmeriken die vroeger inderdaad regelmatig in het speciaal onderwijs terechtkwamen om daar weg te kwijnen tussen wat dan kinderen moeten zijn geweest te vergelijken zijn met onbegaafde apen, althans in de redenering van Witteman.

Zij ziet met haar bewering over haar schrijfkunst en die van haar klasgenootjes en die te vergelijken met de taalopdracht die op Twitter belandde een argument voor de verloedering van onze taal. Iedere statisticus zou hiermee de vloer aanvegen omdat het feit dat schrijven op haar school foutloos gebeurde, hetgeen natuurlijk nog maar te bezien is, ze was immers 12, absoluut niet betekent dat dit op alle scholen in Nederland gebeurde. Bovendien is niet hard te maken dat deze ene slecht vormgegeven taalopdracht, het bewijs is dat juffen en meesters in Nederland niet meer kunnen spellen en dat als gevolg daarvan de taal verloedert. Ook niet als je daar de twee voorbeelden van taalfouten op basisscholen van één volger waarmee haar tijdlijn ‘volstroomde’ bij optelt.

Er is ook geen enkel deugdelijk onderzoek te vinden dat haar gevoel van de verloederende taal ondersteunt. En dat is zeker niet omdat er nooit onderzoek naar gedaan is. Taalkundigen lopen te hoop tegen de vooringenomen gedachte dat de taalbeheersing van de Nederlander steeds slechter wordt. Zij constateren wel veranderingen, onder andere als gevolg van het digitale tijdperk en nieuwe vormen van informatieverwerking, maar spreken niet over verloedering. Overigens zijn die veranderingen niet alleen in Nederland maar in heel Europa gaande. Een probleem is dat het vaak schrijvers zijn die het gevoel hebben dat de taal verloedert, Witteman bijvoorbeeld. Zij publiceren daar dan over, of worden uitgenodigd in praatprogramma’s waardoor zij het gevoel van velen voeden die met weemoed terugdenken aan hun eigen schooltijd en de juffen en meesters van wie ze zoveel geleerd hebben. De waarde van het gevoel van een schrijver dat vroeger alles beter was, is echter niet groter dan van ieder andere Nederlander met hetzelfde gevoel. Schrijvers doen immers geen onderzoek naar de taalkundige onderwerpen als taalbeheersing, taalgeschiedenis en taalverandering, dat doen taalkundigen. Witteman weet dat eigenlijk best, want toen ik haar wees op een schrijffout in een van haar tweets, blijkbaar is ze minder correct gaan schrijven sinds haar 12de, antwoordde ze dat ze geen leraar was en impliceerde ze dus dat zelfs zij, als schrijfster/columniste, fouten mag maken, waar ze natuurlijk volkomen gelijk in heeft.

En die basisschooljuf of –meester dan? Is het geen schande dat hij of zij leerlingen zo’n opdracht voorschotelt? Natuurlijk vind ik dat een leerkracht foutarm moet kunnen spellen. In dit geval heeft hij of zij de oefening gevonden op de site www.lessucces.nl, een of andere privésite waarop enkele, soms dubieuze, taaloefeningen te vinden zijn. De juf of meester heeft hem dus niet zelf gemaakt maar heeft tegelijkertijd wel verzuimd de oefening te controleren en aan te passen. Nalatig dus. Dat wel. Ik vond echter dat dit vergrijp niet in verhouding stond met de sanctie; een publieke terechtstelling. Publiek ja, want het feit dat de naam van de leerling, juf en/of school op de foto keurig was afgedekt doet natuurlijk niets af aan het feit dat de leerkracht met rotte eieren en tomaten bekogeld werd door het verontwaardigde deel van de 85 duizend volgers van Witteman, terwijl hij of zij weerloos op het Twitterdorpsplein aan de schandpaal stond. En die verontwaardiging is goedkoop, gratis zelfs. De moeder van het buurjongetje had ook naar school kunnen gaan om consequenties aan de verontwaardiging te verbinden. En Witteman had ervoor kunnen kiezen om dat aan te bevelen. Maar misschien had ik daar niets van moeten zeggen want dan bemoei ik me immers met het beroep van Witteman: opiniemaker.


4 opmerkingen:

  1. De betreffende tekst was niet afkomstig van een zwoegende dyslectische juf, maar kwam uit een heuse lesmethode. Lees en huiver: http://lessuc6.nl/index.php/taalkundig-ontleden/b/391-taal-zinsontleden-persoonlijk-voornaamwoord-wb1

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Gemaakt door iemand in Thailand: http://lessuc6.nl/index.php/contact
      Ik hoop maar dat er niet te veel zwoegende dyslectische juffen hier hun materiaal vandaan halen.
      Dit materiaal, en de juf of meester die het denkt te kunnen gebruiken, verdient het om openbaar aan de schandpaal genageld te worden. Voornamelijk interpunctiefouten en ‘groter als hem’-fouten? Lees het nog eens!

      Verwijderen
  2. Ik heb vorige week het examen van de kweekschool van 1947 gezien: Nederlands, Nederlands, Nederlands, Nederlands, Nederlands (stellen, dictee=spellen, ontleden redekundig, ontleden taalkundig, spreken), rekenen, wiskunde, Engels, Frans, Duits. Als we dit examen afnemen bij de huidige Pabo, slaagt er niemand meer. En dat wij vroeger op de lagere school vrijwel foutloos konden spellen, is gewoon waar. Het is mij een raadsel waarom iedereen denkt dat "de mens" steeds intelligenter wordt, we worden eerder steeds stommer.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. 'De mens' wordt natuurlijk niet dommer of slimmer, het niveau van het onderwijs verandert.
    Een dyslectische juf voor de klas? Je laat een blinde toch ook geen tekenles geven? Of een dove muziekles?

    BeantwoordenVerwijderen